Als we met telescopen naar de hemel kijken dan zien we sterren, planeten, manen, enz.
We zien ook melkwegstelsels: reusachtige verzamelingen van miljarden sterren die
vaak in een grote platte schijf hun rondjes draaien. Zo draait ook de zon met een
snelheid van 220 km per seconde zijn rondje in onze melkweg. Er is iets geks aan de
hand met die stelsels: de sterren daarin hebben zoān grote snelheid dat ze gemakkelijk
weg zouden kunnen vliegen. Maar dat doen ze niet! Ze blijven hun rondjes draaien om
het centrum. Kennelijk worden ze bijeen gehouden door een heel sterke zwaartekrachts
aantrekking van materie die we niet kunnen zien. Dat noemen we ādonkere materieā.
Wat is die mysterieuze donkere materie? Er zijn veel ideeƫn geopperd: bestaat het uit
vreemde nieuwe soorten deeltjes, of ontelbare zwarte gaten, of is er iets mis met onze
metingen.
Daar is nog een mysterie bij gekomen! Sinds het ontstaan van het heelal met de
oerknal, bijna 14 miljard jaar geleden, vliegen melkwegstelsels met enorme snelheden
van elkaar weg. Dat heeft Hubble al ontdekt in 1929: het heelal dijt dus uit. Tot ieders
verrassing bleek in 1998 uit metingen met de nieuwste telescopen dat die uitdijing
steeds sneller gaat. Hoe kan dat? Er moet dus een gigantische onbekende energiebron
zijn die de melkwegstelsels steeds harder van elkaar weg duwt. Dat noemen we de
ādonkere energieā.
In dit AstroBoekje vertel ik hoe de donkere materie en de donkere energie zijn
ontdekt en over de zoektocht naar wat het zou kunnen zijn.
AstroBoekjes: deel 5 ISBN 978-90-812797-0-5 (2e druk, november 2024)
